Tošković – buran i neobuzdan, u konzervativno orijentisanoj sredini bio je neshvaćen

Izložba crteža Uroša Toškovića otvorena je sinoć pred brojnim posjetiocima u Umjetničkoj galeriji „Velimir A. Leković“, u okviru likovnog segmenta „Barskog ljetopisa“. Drugi događaj iz selekcije Gorana Ćetkovića obilježila je i promocija Monografije o Urošu Toškoviću, autora i kolekcionara Bojana Krljića. Izložbu je otvorila istoričarka umjetnosti Ljiljana Zeković.

Postavka od 35 radova u Galeriji predstavlja selektivan izbor iz kolekcije Bojana Krljića koji je formirao zbirku od oko 350 crteža slikara koji, po riječima Ljiljane Zeković, „pripada antologijskim veličinama savremene crnogorske i jugoslovenske umjetnosti“.

„Od samih početaka Tošković se izdvojio kao ličnost i umjetnik snažne individualnosti koji je, van svih društveno-kulturoloških diktata i nametnutih kodeksa, iskazivao personalne naklonosti u skladu sa svojim psihofizičkim temperamentom koji je bio buran, neobuzdan, boemski, a time, u konzervativno orijentisanoj sredini, i neshvaćen“, kazala je Zeković dodajući da radovi na izložbi u Baru, gradu u kojem je u jednom periodu života našao svoje pribježište i utočište, obuhvataju njegovo stvaralaštvo od studentskih dana do početka novog milenijuma i prate poetiku umjetnika koja se temelji na „transcendentalnom i spiritualnom iskustvu u kontekstu fantastike snažnog ekspresivnog naboja, koji nije izražavao fantazmagoričnim vizijama i narativnim prizorima već je nemilosrdno razotkrivao suštinu ljudskog bićakao jedinke – bolne, grčevite, brutalne, bespomoćne, letargične“.

Zeković je istakla da je, polazeći od filozofije egzistencijalizma i nihilizma, Tošković,prije svega, umjetnik eksplozivnog stvaralačkog nerva, koji uporedo slika univerzalnog čovjeka kamijevske otuđenosti, epske ličnosti iz crnogorske istorije, običnog čovjeka portretne kreature i potkulturne grupacije…

„Na njegovim radovima, kao u nekoj virtuelnoj galeriji, smjenjuju se figure vojnika, ranjenika, mrtvih ratnika, izgladnjelih životinja, pokajnica, karikiranih ljudskih likovakoji su, zapravo, simboli preko kojih izražava različita psihološka stanja– patnju, pesimizam, užas, smrt, bol ravnodušnost…Razapet između svijeta snoviđenja i brutalne realnosti izražava se u ekspresivnom maniru: olovkom, tušem, uljem, a kasnije pijeskom, pastelom i njihovim kombinacijama“, kazala je Zeković zaključujući da je definicija kojom bi se sažeto opisalo Toškovićevo slikarstvo, istovremeno, i definicija njegovog života, da su oni neodvojivi, kao čovjek i njegova sjenka.

„Sa Toškovićevih crteža i slika kao da nas prate njegove kao ponor crne oči u kojima su sabrane sva tuga i tajne ovog i onog svijeta“, zaključila je istoričarka umjetnosti Ljiljana Zeković.

Publici je sinoć predstavljena i pažnje vrijedna Monografija posvećena ličnosti i djelima Uroša Toškovića iz kolekcije Bojana Krljića, u izdanju Grafičkog kolektiva Beograda.

Ljiljana Zeković pojašnjava da u monografiji, autori tekstova, pored stručnih, često i emotivno nadahnutih riječi o likovnom stvaralaštvu Uroša Toškovića, sa posebnim pijetetom govore o kolekcionaru Bojanu Krljiću, slikaru, književniku, likovnom pedagogu koji je oformio zbirku koja svojim profilom ima muzejski karakter koji se zasniva na ICOMO-vim etičkim principima sakupljanja, čuvanja, valorizovanja umjetničkih djela od izuzetne vrijednosti, te da je riječ o kolekcionaru koji je sa posebnim respektom prema umjetniku, uzdignutim skoro do nivoa idolopoklonstva, od 1998. do danas sakupio više od 350 crteža Uroša Toškovića, u različitim tehnikama.

„Obimna publikacija od 445 stranicau kojoj su poštovani standardi i principi naučne i stručne aparature obuhvata: tekstove kojima se sa različitih aspekata osvjetljava višesložno i kompleksno djelo Uroša Toškovića; katalog radova; crteže iz skicen blokova i svezaka, zatim djelove intervjua, zapise iz svezaka i pjesme u tekstu pod nazivom „Dobar crtač je kao elitni strelac“ u kojem nam se Tošković obraća u prvom licu. Tu je i izuzetno indikativna fotodokumentacija… Posebnu cjelinu predstavlja Katalog radova nastalih od 1953. do 1995. Godine dok u ilustrativnom dijelu posebnu cjelinu čine crteži iz skicen blokova.

„Na nama je da prvi kontakt – dodir sa ovom knjigom učinimo posebnim reinkarnirajući tajanstvene prostore iskonskog koje nas vraća izvornim vrijednostima tamne strane života“, kazala je Zeković upućujući komplimente „Barskom ljetopisu“ koji je prepoznao vrijednost projekta koji bi trebalo da bude primjer kolekcionarima da umjetničko blago koje čuvaju u svojoj intimi učine dostupnim svima.

Bojan Krljić je izrazio zadovoljstvo što se izložba otvara u Baru, graduu kojem je Tošković, koji se smatra jednim od najvećih crtača u svijetu,jedno vrijeme živio i stvarao. Izložba, prema njegovim riječima, sadrži 35 radova nastalih u periodu od 1953. do 1986. godine.

„Živojin Pavlović u svom tekstu posvećenom Toškoviću ističe da je njegova estetika bez premca u svjetskom slikarstvu. Žan Vale, poznata ličnost u svijetu francuske kulture stavlja Toškovića u porodicu duhova koja postoji kroz vjekove zajedno sa Gojom i Vilijamom Blejkom“, podsjeća Krljić napominjući da publika u Baru ima priliku da, premijerno,vidi četiri rada koja su bila u vlasništvu Žaka Valea.

„Tošković je pjesnik, anjegovi crteži su epske pjesme, intimna ispovijedanja, bunt protiv svijeta u kojem živimo. Oni su vulkani emocija koji ostavljaju snažan utisak na svakoga otkrivajući ono nevidljivo. I, kako je rekao pjesnik Danilov, ʼiako je tema smrti prisutna u njegovim crtežima, njihov izraz i živost prizivaju, otjelovljuju i slave životʼ“, zaključio je Bojan Krljić izrazivši nadu da ćeizložba Uroša Toškovića i monografija o njemu biti korak ka potpunijem razumijevanju i priznavanju lika i djela velikog umjetnika.